Od 2003 roku, z inicjatywy Amerykańskiej Fundacji na rzecz Czystej Wody (America’s Clean Water Foundation) – obchodzimy Światowy Dzień Monitoringu Wody, na początku było to 18 października, a od kilku lat dzień ten przypada na 18 września.
Myślą przewodnią tej inicjatywy jest zwiększenie świadomości i wrażliwości społeczeństwa na temat jakości wody oraz zwrócenie uwagi na konieczność prowadzenia badań monitoringowych, wobec dostrzegalnych, pogarszających się jej parametrów.
Organ odpowiedzialny za monitoring jakości wód
Inspekcja Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska trzyma pieczę nad stanem jakościowym wód powierzchniowych i jest to jedno z wielu zagadnień monitoringowych jakie ma w swoich kompetencjach. Przy Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska działają laboratoria, które posiadają stosowne akredytacje na pobór i badania jakości wody. Badaniom w ramach monitoringu podlegają wskaźniki chemiczne (m.in. metale ciężkie, węglowodory aromatyczne), fizykochemiczne (m.in. temperatura, zawartość tlenu, pH czy zasolenie), biologiczne (liczebność i skład gatunkowy), oraz czynniki hydromorfologiczne. Na podstawie tych badań dokonuje się oceny stanu jakościowego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych. Działania te maja na celu informowanie społeczeństwa, prowadzenia sprawozdawczości oraz stanowią materiał badawczy, wspomagający dalsze działania w zakresie gospodarki wodnej i ochrony środowiska wodnego.
Co wpływa na jakość wód powierzchniowych?
Ukształtowanie terenu i położenie w najniższych miejscach zlewni – sprawia, że zbiorniki wodne i rzeki są odbiornikami wszystkiego co powierzchniowo spływa wraz z opadem.
Głównym źródłem zanieczyszczeń są przede wszystkim spływy pochodzące z pól uprawnych, które w dużej mierze są obciążone środkami ochrony roślin.
Wody płynące są odbiornikami odprowadzanych z terenów szczelnych wód opadowych, a także podczyszczonych ścieków, zarówno bytowych jak i przemysłowych. Zrzuty legalne są obarczone szeregiem wymagań pod względem jakościowo-ilościowym, zatem pod warunkiem ich przestrzegania – nie powinny stanowić o nadmiernym obciążeniu odbiornika. Niestety ogromna ilość zrzutów następuję w sposób nielegalny i z przekroczeniami dopuszczalnych parametrów wskaźników określających ich jakość.
Ponadto, pamiętając o obiegu wody w przyrodzie i zasilaniu wód powierzchniowych także ze źródeł wód podziemnych – ich jakość (w obliczu np. nielegalnych miejsc składowania odpadów) także ma wpływ na stan wód powierzchniowych.
Kolejnym czynnikiem, który przede wszystkim pośrednio „wzbogaca” wody dróg śródlądowych jest realizowany po nich transport. Bezpośrednio wiąże się to z sytuacjami awaryjnymi, ale nie bez znaczenia jest konieczność ingerencji w system rzeczny (regulowanie i udrażnianie rzek), a co za tym idzie utrata zdolności do jej samooczyszczania się.
Poważnym problemem jest obserwowany każdego roku coraz niższy poziom wód, co z kolei ma bezpośredni wpływ na stężenie zanieczyszczeń w nich zawartych.
Wróćmy na chwilę do tematu Odry
W kontekście monitoringu wód – na wspomnienie zasługuje rzeka Odra, której katastrofalny stan jakościowy w połączeniu z niskim stanem wody oraz wysoką temperaturą otoczenia – doprowadził w sierpniu tego roku do śnięcia ogromnych ilości ryb. Należy zauważyć, że dopiero katastrofa tego rozmiaru uwydatniła mankamenty w zakresie działań związanych z gospodarką wodną w Polsce. Jednym z problemów okazał się właśnie ubogi system monitoringu wód powierzchniowych, który w dużej mierze utrudnił diagnozę źródła, lokalizacji i rodzaju zanieczyszczeń, które przyczyniły się do tej katastrofy.
Co każdy z nas może zrobić dla monitorowania stanu wód powierzchniowych?
Katastrofa ekologiczna w Odrze miała rozgłos ponieważ została wywołana przez liczne naciski społeczne. Ilość publikowanych dowodów w mediach społecznościowych – zwróciła uwagę mediów, co sprawiło, że na szeroką skalę zainteresowano się tematem.
To potwierdza, że każdy z nas ma realny wpływ na stan otaczającego nas środowiska. Każdy z nas ma możliwość obserwowania co dzieje się w rzece, czy zbiorniku wodnym, który mija np. w drodze do pracy czy szkoły.
Jeśli więc dostrzeżesz potencjalne zagrożenie w środowisku, polegające na zrzucie zanieczyszczeń do wód z pobliskiego zakładu – zareaguj. Skontaktuj się z lokalnym wojewódzkim inspektoratem ochrony środowiska, opisz sytuację i wszystkie szczegóły jakie dostrzeżesz. Bo bez względu na to jak bardzo rozbudowany byłby system kadr administracji publicznej, odpowiedzialnej za gospodarkę wodną – nie są oni w stanie być wszędzie i o każdej porze.
Zobacz, jak wiele zależy od nas samych!
