W średniowieczu ze względu na ograniczenia przestrzenne w miastach rośliny rzadko służyły tylko aspektom ozdobnym. Uprawiane rośliny użytkowe były wykorzystywane w celu zapewnienia żywności, a także lekarstw (ziołolecznictwo). Tematyka ogrodnictwa miejskiego w Polsce nie jest całkiem nowa, gdyż mamy tradycję zakładania m.in. ogródków działkowych, ogrodów przydomowych. Ogródki działkowe były ukierunkowane przede wszystkim na uprawy warzywno-owocowe, a tym samym na produkcję i dostarczanie żywności mieszkańcom miast. Aktualnie ogródki działkowe coraz częściej pełnią funkcję terenów wypoczynkowo-rekreacyjnych, ale z mniejszym naciskiem na uprawy. Pełnią one bardzo ważną rolę w cyrkulacji wody w przestrzeni miejskiej. Wygospodarowanie przestrzeni miejskiej na zakładanie nowych ogrodów i upraw w systemach tradycyjnych w glebie są fantastycznym rozwiązaniem w celu rewitalizacji miast. Pozostawienie wolnych gruntów w przestrzeni miejskiej umożliwia właściwą cyrkulację wody co ma priorytetowe znaczenie w zrównoważonej polityce hydrologicznej.
Uprawy hydroponiczne jako przyszłość produkcji żywności w miastach
W dzisiejszych czasach jednym z problemów miast jest brak wolnej przestrzeni, dlatego wprowadza się ogrodnictwo miejskie na dachach lub także w układzie wertykalnym, aby wygospodarować jak największą przestrzeń potrzebną dla rozwoju roślin. W tym „nowszym” ujęciu ogrodnictwa miejskiego wykorzystywane są coraz częściej systemy hydroponiczne.
Hydroponika to sposób uprawy roślin w roztworach odżywczych z zastosowaniem podłoża sztucznego (lub bez). Uprawy hydroponiczne mają coraz częstsze zastosowanie w rolnictwie i ogrodnictwie ekologicznym. Ten system uprawy jest „mile widziany” w miastach, gdyż ma wiele pozytywnych aspektów, tj. wzrost dużej liczby roślin na małej powierzchni, efektywne wykorzystanie wody i nawozów przez rośliny, niewielkie zastosowanie mechanizacji, możliwość stosowania tego systemu uprawy w pomieszczeniach zamkniętych, a także zwiększenie wilgotności powietrza.
Ogrody społecznościowe
Kolejnym intersującym rodzajem ogrodnictwa miejskiego są ogrody społecznościowe. Ogrody społecznościowe mają wpływ na relacje między pokoleniami poprzez wspólne uprawianie warzyw i owoców. W latach 60-tych w Wielkiej Brytanii powstało wiele ogrodów społecznościowych. Ogrody te mają wpływ na poprawę relacji w społeczeństwie i „budują” większą świadomość i wiedzę mieszkańców miast w zakresie potrzeby produkcji i dostarczania dobrej jakości owoców, a także warzyw, ziół do własnych domów oraz do lokalnych restauracji, sklepów. Rola ogrodów społecznościowych to przede wszystkim pielęgnowanie zaangażowania obywatelskiego, praktykowanie ekologicznych technik ogrodniczych, promowanie etyki środowiskowej i łączenie natury z życiem ludzi, dostęp do lokalnej, ekologicznej żywności, zachowanie i promowanie rodzimych gatunków warzyw, owoców i ziół.
Farmy miejskie
Ogrodnictwo miejskie jest także wdrażane na większych przestrzeniach, ale obserwuje się te inwestycje na dachach budynków. Przykładem jest największa prywatna farma dachowa w Nowym Jorku, która została otwarta w 2010 roku. W Paryżu powstaje największy ogród warzywny na dachu w Europie. Aktualnie jego powierzchnia to 4000 metrówkwadratowych, zaś do 2022 r. ogród ten będzie miał powierzchnię 14 tysięcy metrów kwadratowych.
Miejskie farmy zakładane są także w Polsce np. Miejskie Farmy w Gdańsku, które powstały w 2018 roku w ramach projektu edukacyjnego. Celem tego projektu było zachęcenie mieszkańców do uprawy ziół na balkonach i w ogrodach przydomowych. Wśród ziół były najczęściej wybierane szałwia, bazylia, mięta, czosnek, oregano, czy lawenda. Zaangażowani wolontariusze przekazywali wiedzę nt. pielęgnacji roślin w miastach oraz o znaczeniu terenów zieleni w strukturze miast.
Podsumowanie
Innowacyjnym podejściem w kształtowaniu przestrzeni miejskiej jest wyeksponowanie nie tylko walorów estetycznych roślin, ale także ich walorów użytkowych. Głównym jego celem powinno być dążenie do kształtowania miast tak, aby były samowystarczające, zarówno na poziom potrzeb konsumenta (polepszenie jakości życia), a także dla potrzeb bioróżnorodności i systemu przyrodniczego miasta.
Miejska produkcja żywności ma wiele do zaoferowania ludziom. Nie tylko jest źródłem lokalnej, świeżej żywności, ale także usprawnia lokalną gospodarkę, jednoczy ludzi poprzez działalność społeczną (projektowanie ogrodów społecznościowych), zmniejsza emisję CO2. Produkcja żywności jest kluczem do zrównoważonej przyszłości miast. Uprawa żywności w miastach stoi przed szeregiem wyzwań. Głównym celem jest akceptacja innej formy zagospodarowania przestrzeni publicznej. W tym celu ważne jest uświadamianie ludzi poprzez organizowanie warsztatów w różnych instytucjach, spółdzielniach mieszkaniowych, w szkołach, przedszkolach wraz z udziałem dzieci, młodzieży i dorosłych. Profesjonalną wiedzę w tym zakresie można zdobyć także na studiach wyższych. Ogrodnictwo miejskie jest kluczem do zrównoważonej przyszłości.