EkoGuru – portal ekologiczny
  • O nas
  • Portal
    • Aktualności Świat
    • Aktualności Polska
  • Wyzwania
    • Zmiany Klimatu
    • Smog
    • Susza
    • Marnotrawstwo Żywności
    • Odpady
  • Rozwiazania
    • Fotowoltaika
    • Pompy Ciepła
    • Termomodernizacja
    • Audyt Energetyczny
    • Biogazownie
    • Kolektory słoneczne
    • Przydomowe Stacje Ładowania
    • Promienniki podczerwieni
    • Wykorzystanie wody deszczowej
    • Przydomowe elektrownie wiatrowe
    • Odzysk wody szarej
  • Baza Wiedzy
    • Wiedza Ogólna
    • Wiedza Praktyczna
    • Prawo
    • Ekopedia
  • Technologie
  • Kontakt
Baza WiedzyWiedza Ogólna

Górnictwo też może być zielone. Rekultywacja terenów górniczych

przez Alicja Kot-Niewiadomska 18 października 2021
przez Alicja Kot-Niewiadomska 18 października 2021

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego przemysł wydobywczy w Polsce to ponad 2200 podmiotów gospodarczych (z sektora publicznego i prywatnego) różnej wielkości. Liczba ta w ciągu ostatnich kilkunastu lat uległa podwojeniu. Stanowią one ponad 15% przedsiębiorstw funkcjonujących w Unii Europejskiej w branży „mining and quarrying”, co stawia Polskę na pierwszym miejscu pod względem liczby takich podmiotów. Jednocześnie górnictwo zajmuje wysokie 4 miejsce wśród branż kształtujących PKB w Polsce. W 2018 r. przemysł wydobywczy i okołowydobywczy wygenerował 5,1% krajowego PKB.

Krajowe górnictwo tworzą w głównej mierze kopalnie odkrywkowe, a podrzędnie podziemne i otworowe. Odkrywkowa eksploatacja związana jest przede wszystkim ze złożami kopalin skalnych rozmieszczonymi niemalże równomiernie w całej Polsce, ale również węgla brunatnego w Polsce centralnej i zachodniej. Kopalnie podziemne związane są górnictwem rudnym (miedziowo-srebrowym) na Dolnym Śląsku, węglem kamiennym na Górnym Śląsku oraz Lubelszczyźnie i solą kamienną w Polsce środkowej. Otworowo eksploatowane są natomiast ropa naftowa, gaz ziemny i siarka rodzima.

Górnictwo pod wieloma względami jest branżą specyficzną. Złoża kopalin cechują się bowiem nieodnawialnością zasobów – co istotnie odróżnia je od innych komponentów środowiska – oraz określonym i niezmiennym położeniem w przestrzeni wynikającym z budowy geologicznej. Te dwa aspekty skutkują konkretnymi następstwami w użytkowaniu gruntów na danym terenie, który może być użytkowany w kierunku górniczym od kilku do nawet kilkudziesięciu lat. Tyle bowiem trwać może faza produkcyjna w cyklu życia projektu górniczego. Możliwość określenia długości trwania inwestycji górniczej jest swego rodzaju zaletą wyróżniającą tego rodzaju działalność gospodarczą. Z założenia bowiem po jej zakończeniu obszarowi pogórniczemu muszą zostać przywrócone wartości użytkowe zgodnie z obowiązującym w Polsce Prawem geologicznym i górniczym (Ustawa z 2011r., z późn. zm.). Jak głosi art. 129 ust. 1 przywołanej Ustawy – w przypadku likwidacji zakładu górniczego, w całości lub w części, przedsiębiorca jest obowiązany przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów po działalności górniczej. Dany obszar nie jest więc tracony bezpowrotnie, jak ma to miejsce w przypadku inwestycji drogowych lub budowlanych. Niejednokrotnie jego wartości użytkowe, krajobrazowe lub przyrodnicze są wyższe w porównaniu do tych sprzed rozpoczęcia eksploatacji. Wiele terenów pogórniczych obecnie objętych jest różnymi formami ochrony przyrody ożywionej z uwagi na wysokie walory i dużą bioróżnorodność. Jak sugerują naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego – prowadzone obserwacje terenów pogórniczych w Polsce, pozwalają na przewartościowanie dotychczasowego myślenia o obszarach poeksploatacyjnych wyłącznie w kategoriach zagrożenia dla środowiska przyrodniczego.

Zobacz również:  Gotowanie z pokrywką

Pojęcie rekultywacji gruntów zdefiniowane jest w Ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Ustawa z 1995 r. z późn. zm.). Rozumie się przez to nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. W dalszej kolejności grunty zrekultywowane poddaje się różnym formom zagospodarowania — najczęściej w kierunku leśnym, rolniczym, rekreacyjnym i komunalnym.

Fotografia Wyrobisko po eksploatacji granitu (woj. dolnośląskie). Fot.: A. Kot-Niewiadomska

W polskim krajobrazie odnaleźć można setki miejsc i obiektów, które powstały na skutek racjonalnej i kompleksowej rekultywacji terenów pogórniczych, przede wszystkim związanych z działalnością odkrywkową. Są to wyjątkowe miejsca, które swoje istnienie zawdzięczają właśnie działalności górniczej. Wśród wielu wymienić należy Górę Kamieńsk, górującą na wysokość 395 m n.p.m., co decyduje o tym, że jest najwyższym wzniesieniem w centralnej Polsce. Jest ona niczym innym jak zwałowiskiem zewnętrznym znajdującej się nieopodal największej w Polsce kopalni węgla brunatnego w Bełchatowie. Sukcesywnie przeprowadzane procesy rekultywacji w kierunku leśnym doprowadziły do powstania kompleksu leśnego o powierzchni ponad 1516 ha. Obecnie Góra Kamieńsk to idealne miejsce wypoczynku dla całych rodzin. Oferuje wiele całorocznych (i sezonowych – stok narciarski) atrakcji dla miłośników aktywnego spędzania wolnego czasu.

Fotografia. Góra Kamieńsk – przykład rekltywacji terenów po eksploatacji węgla brunatnego (woj. łódzkie). Fot.: archiwum PGE PGEiK

Tereny pogórnicze to jednak nie tylko zagospodarowane składowiska odpadów. W wielu tego typu miejscach uwarunkowania naturalne niemalże same zadecydowały o wodnym kierunku rekultywacji. Dobrym tego przykładem jest miasto Kraków, w graniach którego (lub w bezpośrednim sąsiedztwie) znajduje się wiele zbiorników wodnych będących pozostałością po dawnej eksploatacji kruszyw naturalnych (piasków i żwirów). Postępujące procesy zagospodarowania w kierunku rekreacyjnym sprawiły, że aktualnie są to miejsca cieszące się ogromnym powodzeniem wśród mieszkańców – amatorów kąpieli i wędkarstwa.

Fotografia. Zbiorniki wodne Przylasek Rusiecki (Kraków, woj. małopolskie). Fot.: A. Kot-Niewiadomska

Polska może się także pochwalić jedynym na świecie sztucznym akwenem powstałym w wyrobisku po odkrywkowej kopalni siarki Machów. Znane obecnie pod nazwą Jezioro Tarnobrzeskie, powstało w miejscu wsi Machów, która musiała ustąpić miejsca odkrytym pod koniec lat 50. w rejonie Tarnobrzega bogatym złożom siarki. Obecnie jest to akwen o powierzchni około 500 ha i posiadający 11 km linię brzegową. Woda o najwyższej klasie czystości powoduje, że jest to miejsce o niesłabnącej popularności wśród mieszkańców, a baza rekreacyjna z roku na rok rozrasta się.

Fotografia. Jezioro Tarnobrzeskie (Machów, woj. podkarpackie). Fot.: A. Kot-Niewiadomska

Podobne – równie atrakcyjne pod względem estetycznym i przyrodniczym – przykłady wykorzystania terenów pogórniczyć można mnożyć. W obszarach intensywnie użytkowanych górniczo stają się one bardzo ważnym elementem krajobrazu, ale takim elementem, który ten krajobraz ubogaca i nie obniża jego walorów. Właściwie zagospodarowane tereny pogórnicze, które w ostatnim czasie są już regułą a nie wyjątkiem, służą zarówno ludziom, jak i przyrodzie. Świadomość takiego stanu rzeczy jest niezwykle istotna dla akceptacji górnictwa jako jednej z branż decydującej o rozwoju gospodarczym kraju. Górnictwo bowiem dostarcza surowców niezbędnych dla zaspokojenia naszych podstawowych potrzeb, ale również dla branż strategicznych dla kraju, w tym energetyki i rolnictwa.

Zobacz również:  Lód wokół Antarktydy w ostatnich latach szybko się topi
1
FacebookTwitterPinterestEmail
Alicja Kot-Niewiadomska

dr inż. z wykształcenia i zawodu geolog. W swojej pracy skupia się na gospodarczym aspekcie tej dziedziny, czyli złożach kopalin i możliwościach oraz ograniczeniach ich wykorzystania. Popularyzatorka wiedzy o górnictwie i niepodważalnym znaczeniu surowców mineralnych w życiu codziennym każdego człowieka. Od 10 lat związana z Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk. Miłośniczka aktywnego spędzania wolnego czasu i produkcji słodkich wypieków.

poprzedni
Nowy projekt restytucji mokradeł na szeroką skalę
następny
Naturalnie, na wagę i bez plastiku – zakupy w sklepach zero waste

Może Cię Zainteresować

Rośliny miododajne i ich rola w aspekcie zrównoważonego rozwoju obszarów...

Gdzie wyrzucać chusteczki i ręczniki papierowe?

Oszczędzanie wody w miejscu pracy

Gdzie wyrzucać szczoteczki do zębów?

Co warto wiedzieć o kosmetykach

Gdzie wyrzucać porcelanę i szklane naczynia kuchenne?

Ostatnio dodane

  • Ponad 70 proc. Polaków chce, aby biznes działał w sposób zrównoważony

    28 czerwca 2022
  • Rośliny miododajne i ich rola w aspekcie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich i wiejskich

    27 czerwca 2022
  • O zasobach Bałtyku na Gdynia Design Days

    26 czerwca 2022
  • Gdzie wyrzucać chusteczki i ręczniki papierowe?

    25 czerwca 2022
  • Dolina włoskiego Padu doświadcza największej od dekad suszy

    24 czerwca 2022

Patronat medialny

Promotion Image

Jesteśmy na:

Facebook Twitter Instagram Linkedin

O nas

EkoGuru to ambitna, niezależna inicjatywa mająca na celu wywarcie realnego wpływu na poprawę jakości środowiska naturalnego w Polsce, a pośrednio także na całej naszej planecie. Ten cel chcemy osiągnąć nie tylko poprzez rzetelną edukację, ale przede wszystkim dzięki skutecznemu motywowaniu wszystkich czytelników naszego portalu do praktycznego działania. Wychodzimy z założenia, że sama wiedza niewiele znaczy, jeżeli nie przekłada się na odpowiednie decyzje w życiu codziennym.

Popularne

  • 1

    Zamiast stawiać pasieki, ratujmy dzikie pszczoły

    20 maja 2021
  • 2

    „Betonoza” i „ogrodoza”, czyli kilka słów o klimacie miasta

    11 czerwca 2021
  • 3

    Drony zasieją drzewa

    3 lipca 2021
  • 4

    Ekolodzy przeciw budowie w Kaszubskim Parku Krajobrazowym

    22 listopada 2021

Śledź nas na Facebooku

Śledź nas na Facebooku

@2020 - All Right Reserved. EkoGuru.pl

EkoGuru – portal ekologiczny
  • O nas
  • Portal
    • Aktualności Świat
    • Aktualności Polska
  • Wyzwania
    • Zmiany Klimatu
    • Smog
    • Susza
    • Marnotrawstwo Żywności
    • Odpady
  • Rozwiazania
    • Fotowoltaika
    • Pompy Ciepła
    • Termomodernizacja
    • Audyt Energetyczny
    • Biogazownie
    • Kolektory słoneczne
    • Przydomowe Stacje Ładowania
    • Promienniki podczerwieni
    • Wykorzystanie wody deszczowej
    • Przydomowe elektrownie wiatrowe
    • Odzysk wody szarej
  • Baza Wiedzy
    • Wiedza Ogólna
    • Wiedza Praktyczna
    • Prawo
    • Ekopedia
  • Technologie
  • Kontakt
EkoGuru – portal ekologiczny
  • O nas
  • Portal
    • Aktualności Świat
    • Aktualności Polska
  • Wyzwania
    • Zmiany Klimatu
    • Smog
    • Susza
    • Marnotrawstwo Żywności
    • Odpady
  • Rozwiazania
    • Fotowoltaika
    • Pompy Ciepła
    • Termomodernizacja
    • Audyt Energetyczny
    • Biogazownie
    • Kolektory słoneczne
    • Przydomowe Stacje Ładowania
    • Promienniki podczerwieni
    • Wykorzystanie wody deszczowej
    • Przydomowe elektrownie wiatrowe
    • Odzysk wody szarej
  • Baza Wiedzy
    • Wiedza Ogólna
    • Wiedza Praktyczna
    • Prawo
    • Ekopedia
  • Technologie
  • Kontakt
@2020 - All Right Reserved. EkoGuru.pl

Przeczytaj Równieżx

Czym jest fleksitarianizm?

„Betonoza” i „ogrodoza”, czyli kilka słów...

Wpływ człowieka na jakość wody w...