Do końca 2023 r. obowiązuje jeszcze rozporządzenie w sprawie minimalnych rocznych poziomów odzysku i recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opakowań po środkach niebezpiecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2310).
Z nowym rokiem mają wejść nowe przepisy. Na razie w Rządowym Centrum Legislacji pojawił się projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w tej sprawie, w którym wskazano minimalne roczne poziomy recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz opakowań po środkach niebezpiecznych. Wprowadzane zmiany mają charakter porządkujący i dotyczą wyłącznie usunięcia z tabel wartości w zakresie odzysku, wartości w zakresie recyclingu pozostają na niezmienionym poziomie (w obecnie obowiązującym dokumencie, wskazywano poziomy odzysku i recyklingu). Efektem wydania nowego rozporządzenia będzie dalsze obowiązywanie poziomów recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opakowań po środkach niebezpiecznych. Utrzymanie konkretnych poziomów jest istotne ze względu na cele unijne.
Zgodnie z tym rozporządzeniem przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty w tych opakowaniach oraz organizacje samorządu gospodarczego, w ramach porozumień zawieranych z marszałkami województw, zobowiązani będą osiągnąć wyznaczone w rozporządzeniu poziomy, tak by do końca 2030 roku dojść do stopnia recyklingu wymaganego nowymi przepisami przyjętymi na poziomie Unii Europejskiej.
Sprawa była jednym z tematów posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i uzyskała pozytywną rekomendację Zespółu ds. energii, klimatu i środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Zwrócono jednak uwagę na nierozwiązany do tej pory problem wdrożenia do polskiego porządku prawnego przepisów o rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Nowe przepisy mają obowiązywać od stycznia choć rząd zabiega o pięcioletnią prolongatę rozporządzenia UE ws. opakowań i odpadów opakowaniowych. W grudniu 2022 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia ws. opakowań i odpadów opakowaniowych, która ma zastąpić dyrektywę 94/62/WE – główny akt regulujący gospodarkę opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w UE. Jednak przedstawiciele branży opakowaniowej uważają, że przeciąganie sprawy negatywnie odbije się na tej branży, a unijne rozporządzenie ostatecznie będzie musiało zostać wdrożone we wszystkich krajach UE.
Projekt regulacji dot. Opakowań i Odpadów Opakowaniowych (Packaging and Packaging Waste Regulation – PPWR) dotyczy wszystkich opakowań i obejmuje cały cykl ich życia, kładąc obowiązki nie tylko na producencie, ale na każdym uczestniku łańcucha wartości. Obowiązki te dotyczą zrównoważonego rozwoju w zakresie wpływu na środowisko oraz oznakowania warunkującego wprowadzenie na rynek, a także zbiórki, uzdatniania oraz recyklingu odpadów opakowaniowych, a zatem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Głównym celem proponowanych zmian jest zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych o 15% do 2040 roku. Według wyliczeń Komisji ma to doprowadzić do ogólnego zmniejszenia ilości odpadów w UE o około 37% w porównaniu ze scenariuszem bez zmiany prawodawstwa. Kolejnym pozytywem ma być zwiększenie jakości recyklatu. W tym zakresie Komisja proponuje ustanowienie klas zdolności do recyklingu, zakazując od 2030 r. stosowania opakowań o zdolności mniejszej niż 70%. Dodatkowo wszystkie opakowania w UE mają zostać opatrzone etykietami ułatwiającymi ich selektywną zbiórkę. Wprowadzone mają zostać ponadto obowiązkowe wskaźniki zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, które producenci będą musieli uwzględnić przy projektowaniu nowych opakowań z tworzyw sztucznych. Komisja rekomenduje także wprowadzenie zakazu niektórych form opakowań, przede wszystkim opakowań jednorazowego użytku na żywność i napoje do spożycia w restauracjach i kawiarniach, opakowaniach jednorazowego użytku do owoców i warzyw czy kosmetyków.
Kolejna propozycja to pełen recykling opakowań do 2030 r. Ma się to odbywać poprzez standaryzację kryteriów projektowania opakowań oraz stworzenie obowiązkowych systemów kaucyjnych w zakresie butelek plastikowych i puszek aluminiowych. Od roku 2030 wszystkie opakowania będą musiały być zdatne do recyklingu, a od roku 2035 przewiduje się wprowadzenie obowiązku osiągnięcia odpowiedniej skali recyklingu.
Przedstawiony przez Komisję wniosek zawiera również wytyczne dotyczące obowiązkowych poziomów wielokrotnego użycia i napełniania dla wybranych sektorów i rodzajów opakowań. Dotyczy to przede wszystkim napojów i posiłków na wynos lub w handlu w formule e-commerce. Nastąpi również standaryzacja formatów opakowań i wdrożenie obowiązku oznakowania opakowań wielokrotnego użytku.
Komisja określiła, że roczne zużycie toreb na zakupy jednorazowego użytku nie powinno przekroczyć 40 sztuk na osobę do 31 grudnia 2025 r. Limit ten powinien zostać utrzymany także po tej dacie i będzie sukcesywnie rozliczany do 31 grudnia każdego następnego roku. Państwa członkowskie mogą jednak wyłączyć z powyższego obowiązku bardzo lekkie torby z tworzywa sztucznego, które są wymagane do celów higienicznych lub stosowane jako opakowanie sprzedaży żywności luzem, aby zapobiec marnowaniu żywności.
Źródło: Unia Metropolii Polskich, Euro-Lex, PwC Studio.
