Odpowiedzialna konsumpcja w duchu „zero waste” sprawia, że coraz chętniej rozglądamy się za możliwością robienia zakupów w sklepach, które także hołdują tej zasadzie. Ograniczenie opakowań, niemarnotrawienie żywności i odzyskiwanie materiałów, by jak najwięcej z nich wykorzystać ponownie, to wspólne cele świadomych konsumentów oraz sklepów, które zachęcają do niemarnowania.
Zero Waste zwykle tłumaczy się dosłownie jako „zero strat”. Od czasu spopularyzowania tego terminu przez Beę Johnson, amerykańską autorkę bestselerowej książki o upraszczaniu życia i ograniczaniu śmieci, jest on chętnie przytaczany, ilekroć chcemy odnieść się do bardziej świadomego stylu życia. Takiego, który polega na zahamowaniu nadmiernej konsumpcji, systematycznym zmniejszaniu wytwarzanych przez siebie odpadów, a przede wszystkim na umiejętnym wykorzystaniu materiałów na nowo i przetwarzaniu ich. I może nie każdemu uda się tak skutecznie selekcjonować śmieci, by tak jak Bea Johnson, nieposegregowane odpady zmieścić objętościowo zaledwie… w słoiku, jednak warto uświadomić sobie, jak bardzo nasze codzienne konsumenckie wybory wpływają na środowisko, które nas otacza i na nas samych.
Zero Waste staje się wręcz filozofią życia, którą możemy stosować nie tylko prywatnie, ale również w prowadzeniu biznesu. W przestrzeni wirtualnej i stacjonarnie pojawia się coraz więcej miejsc, gdzie przestrzegana jest ta zasada. Zwraca się tam między innymi uwagę na to, jakie pojemniki służą do przechowywania produktów – najlepiej, jeśli są wykonane z materiałów, które da się ponownie wykorzystać, takich jak papier, metal czy szkło. Ważne jest także to w co pakuje się gotowe towary, choć czasem nie pakuje się ich wcale, bo klienci odbierający zakupy osobiście przynoszą ze sobą własne opakowania i wielorazowe torby.
„Stosowanie metod zero waste w prowadzeniu sklepu, w tym także w formie online, nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać” – uważa Marta Konopko, założycielka rodzinnego sklepu o wymownej nazwie „Wielorazówka”.
„Po pierwsze, wszystko co wiążę się z wysyłką, można zrobić w bardziej ekologiczny sposób, niż jest to najczęściej praktykowane. My korzystamy w tym celu z papierowej taśmy i szarego papieru do listów przewozowych. Wysłaliśmy już kilkadziesiąt tysięcy paczek i nie kupiliśmy przy tym ani jednego wypełnienia. Korzystamy z kartonowych odpadów albo różnych ekologicznych wypełnień, które stosują nasi dostawcy, więc nic się u nas nie zmarnuje. Tak samo każdy karton, w którym przychodzą do nas dostawy, jest później wykorzystany na większe zamówienia. Dodatkowo klienci przy odbiorach osobistych mogą przynieść nam swoje stare kartony pochodzące z wcześniejszych wysyłek, przez co każdy z nich może być wykorzystany kilka razy” – tłumaczy Marta Konopko
Dbanie o to, by generować jak najmniejszą liczbę odpadów dotyczy wszystkich etapów obrotu towarem – od produkcji, przez transport i dostawę, aż po bezpośrednią sprzedaż, gdzie odbiorcy mogą zakupywać produkty do własnych opakowań, na przykład podczas zakupów żywności na wagę, naturalnych kosmetyków czy ekologicznych środków czystości. Oprócz minimalistycznego podejścia do zakupów i opakowań (zarówno u sprzedających jak i klientów) stawia się na wiedzę na temat pochodzenia surowców czy produktów. Pomaga w tym m.in. zachowanie lokalności, dlatego surowce lub produkty, jakie sklepy zamawiają, pochodzą od miejscowych wytwórców lub z lokalizacji jak najbliższej miejsca w którym placówka prowadzi swoją działalność.
Sklepy zero waste to też pewna okazja, by małymi krokami wdrażać nowe nawyki w swoim życiu. Przyzwyczajamy się do robienia zakupów z własną siatką czy pudłem do pakowania i uczymy się tak wybierać produkty, by jak najmniej marnować. Słowem, do zakupów zaczynamy podchodzić odpowiedzialnie, a czasem wręcz minimalistycznie.
W jaki sposób najlepiej ideę zero waste wprowadzić w swoją codzienność? Przez nieduże zmiany, które stopniowo poszerzymy. A od czego zacząć? Może od swoistego prywatnego „audytu”, który da nam odpowiedź, jakie odpady oraz w jak dużych ilościach wytwarzamy, a także w których dziedzinach życia generujemy ich najwięcej. To wiele pomoże w uruchomieniu działań na rzecz ich ograniczenia. Potem przyjrzyjmy się naszemu podejściu konsumenckiemu, tu też znajdziemy sporo do poprawienia.
„Można zacząć od stosowania wielorazowych toreb na zakupy, pieczywo i warzywa. Jest to dosyć prosta zmiana, a pozwala na nie marnowanie nawet kilku tysięcy plastikowych torebek rocznie. Później warto skupić się na jedzeniu, bo jego marnowanie to jeden z największych współczesnych problemów na świecie. Dosyć przyjemną zmianą może być wprowadzenie lepszych, naturalnych kosmetyków do naszej łazienki. Kosmetyki sprzedawane w sklepach „zero waste” są pakowane w szklane słoiki czy buteleczki, przez co możemy je łatwo poddać recyklingowi. Potem można zastanowić się nad rzeczami codziennego użytku, takich jak szczoteczki do zębów, myjki do naczyń, czy choćby chemia gospodarcza w domu. Te produkty także można zamienić na odpowiedniki, ale zero waste” – przekonuje Marta Konopko.
W utrwaleniu nawyków pomaga znana już reguła 5R, której nazwa powstała od pięciu angielskich słów, będących swoistymi podpowiedziami odpowiednich zachowań: refuse czyli odmawiaj (np. przyjmowania rzeczy, których nie potrzebujesz), reduce – ogranicz (nie gromadź nieprzydatnych rzecz, kupuj świadomie), reuse czyli użyj ponownie (chociażby słoiki, które opisane odpowiednią etykietką możemy zamienić w pojemniki do przechowywania przypraw) oraz recycle – segreguj i rot – kompostuj. Co ciekawe, to ostatnie hasło nie odnosi się już wyłącznie do resztek organicznych. Obecnie w sklepach możemy kupić nawet szczoteczki do zębów, na przykład wykonane z bambusa, które po usunięciu włosia również nadają się do kompostowania!
Zero waste jest więc ideą, prowadzącą do bycia świadomym konsumentem i wytwórcą. Często też mówi się o tym zjawisku jak o modzie. Nawet jeśli tak jest, to mamy tu do czynienia z modą, która jest niezależna od trendów i sezonów, za to podyktowana troską o naturę i środowisko, co przełoży się z pewnością także na zdrowie, oszczędności i jakość naszego życia.