Metoda nauczania ekologii za pomocą programu „Kubusiowi Przyjaciele Natury” polega na angażowaniu dzieci w wieku przedszkolnym oraz z pierwszych klas szkoły podstawowej poprzez stymulowanie ich zainteresowań i kreatywności. Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska oraz dr Piotr Mikołajczyk z UNEP/GRID-Warszawa, będący partnerami tej inicjatywy, podkreślają znaczenie praktycznego podejścia do edukacji ekologicznej, które pozwala najmłodszym lepiej zrozumieć zagadnienia związane z klimatem oraz zachęca dorosłych do uczenia się od dzieci.
Doświadczanie przyrody najskuteczniejszą formą edukacji ekologicznej
Teoretyczne lekcje bez praktycznych zajęć nie trafiają do najmłodszych tak skutecznie, jak te spotkania, na których mogą sami doświadczyć natury i zachodzących w niej procesów. Tak wyjaśniają to eksperci:
„Gdy jako nauczyciele przekazujemy dzieciom wiedzę na temat przyrody, jeśli to możliwe, wybierajmy lekcje odbywające się na świeżym powietrzu. To pozwala najmłodszym zobaczyć omawiane zagadnienia na własne oczy i doświadczyć ich. Nauka poprzez działanie jest najbardziej efektywna, dlatego też zawsze pokazujmy, w jaki sposób zdobyta wiedza może być użyteczna w życiu codziennym” – mówi Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska, dyrektorka ds. edukacji z UNEP/GRID Warszawa.
„Głównym celem jest unikanie odtwórczego przekazywania informacji. Starajmy się zaangażować dzieci, umożliwiając im bezpośredni kontakt z przyrodą, pokazywać zależności pomiędzy faktami, uczyć dokonywania obserwacji przyrodniczych, interpretowania uzyskanych wyników i weryfikowania informacji pozyskanych z innych źródeł. Krótko mówiąc, zamiast biernego przyswajania i zapamiętywania informacji, warto oprzeć edukację o budzenie ciekawości, emocji, eksplorację wiedzy i bezpośrednie zaangażowanie w prawdziwym świecie za oknami domów czy sal przedszkolnych i szkolnych. W naukach przyrodniczych, gdzie te zależności są szczególnie silne, można też zauważyć, że konwencjonalne metody testowego sprawdzania wiedzy mogą być ograniczające. Dlatego okres wczesnej edukacji stwarza okazję do kreatywnego podejścia i eksperymentowania z różnymi formami przekazu wiedzy” – mówi Piotr Mikołajczyk, główny specjalista ds. biologii i ochrony środowiska z UNEP/GRID Warszawa. – „Niezależnie od tego, czy jesteśmy nauczycielem, czy rodzicem, możemy nawet małym dzieciom mówić o tak złożonych i „dorosłych” rzeczach jak np. usługi ekosystemowe czy rozwiązania oparte na przyrodzie, ale musimy to robić w sposób dla nich zrozumiały i przystępny, odwołujący się do ich horyzontu poznawczego” – dodaje.
Osiągnięcie sukcesu w edukacji ekologicznej leży w adaptacji różnorodnych i innowacyjnych metod nauczania, które są dopasowane do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. UNEP/GRID-Warszawa podkreśla znaczenie metod edukacyjnych, które angażują dzieci w bezpośrednie doświadczenia, stymulując ich do niezależnego myślenia i eksploracji świata. Edukacja ekologiczna to proces trwający przez całe życie, podczas którego zarówno dzieci, jak i dorośli rozwijają swoją wiedzę o zmieniającym się klimacie.
„W przypadku osób dorosłych dosyć istotny jest element używania języka korzyści. Adresaci komunikatów powinni widzieć korzyść ze swoich działań oraz ich kontekst, nawet – a może zwłaszcza – wtedy, kiedy te korzyści nie są bezpośrednio „namacalne”, trudniej wymierne, pośrednie, odsunięte w czasie – mówi dr Mikołajczyk. – Niezbędna będzie precyzja i praktyczny wymiar przekazu” – dodaje.
„Mówienie językiem praktycznym, plastycznym i zrozumiałym jest kluczowe zarówno w kontekście dorosłych, jak i dzieci. Zjawiska – takie jak zanieczyszczenie powietrza czy smog – których doświadczamy bezpośrednio na co dzień i które wpływają na stan naszego zdrowia czy samopoczucie, są bardziej przystępne niż abstrakcyjne pojęcia klimatyczne. Dzięki temu można łatwiej zainteresować tematem ekologii zarówno dorosłych, jak i dzieci”– podsumowuje kwestię edukacji dorosłych i dzieci Wołoszyńska-Wiśniewska.
Program „Kubusiowi Przyjaciele Natury”, będący największym przedsięwzięciem w Polsce promującym edukację ekologiczną i życie w harmonii z przyrodą, oferuje bezpłatne zajęcia edukacyjne skierowane do dzieci. Inicjatywa ta, prowadzona przez znaną markę Kubuś (część Grupy Maspex) przez 16 lat, w obecnej edycji (2023/2024) zaangażowała ponad 1,2 miliona dzieci z tysięcy placówek edukacyjnych, przy wsparciu blisko 80 tysięcy nauczycieli.
„Kubusiowi Przyjaciele Natury” wspierają edukację o ekologii i przyrodzie
UNEP/GRID-Warszawa, realizująca cele Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP) w Polsce, ponownie współpracuje z programem „Kubusiowi Przyjaciele Natury” w jego XVI edycji, skierowanej do przedszkolaków i uczniów młodszych klas szkolnych. Organizacja ta dba o solidną podstawę merytoryczną projektu, umożliwiając dzieciom głębokie zrozumienie różnorodności natury poprzez angażujące zajęcia.
„Jako partner merytoryczny staraliśmy się wprowadzić do programu elementy, które uważamy za istotne i stosujemy w naszych działaniach. Dlatego opieramy się na faktach oraz rzetelnej wiedzy, m.in. dostarczanej przez naukowców czy ekspertów współpracujących z organizacjami takimi jak Program ONZ ds. Środowiska, a oprócz materiałów dla najmłodszych uczestników pomogliśmy opracować także eksperckie materiały dla nauczycieli, które są dla nich konkretnym źródłem informacji”– zdradza Wołoszyńska-Wiśniewska.
„Kubusiowi Przyjaciele Natury” jest programem przede wszystkim dla najmłodszych, ale równocześnie zawiera elementy wspierające rozwój kompetencji nauczycieli i wiedzy rodziców. Program ma na celu nie tylko edukację, ale także motywację do aktywnego działania na rzecz środowiska.
„Naszym wspólnym celem jest, aby dzieci miały możliwość praktycznego doświadczenia i zaangażowania się w tematykę ekologii, nawet poprzez realizację mini projektów edukacyjnych. To pozwala im nie tylko nauczyć się nowych zagadnień, ale także rozwijać poczucie sprawczości, które jest niezwykle istotne w dorosłym życiu” – dodaje dr Mikołajczyk.
