Dla każdego człowieka chcącego żyć w zgodzie z ekologią i kierować się ideą zero waste na co dzień początki mogą być trudne i skomplikowane. Nie wiadomo od czego zacząć, wprowadzanie wszystkich pojawiających się dookoła reguł i zasad naraz jest niewykonalne, a ilość dostępnych informacji może przytłoczyć. Z pomocą przychodzi tutaj zasada 5R, czyli pięć podstawowych reguł, które należy wprowadzić, by żyć w zgodzie ze środowiskiem. Wprowadzone zostały one po raz pierwszy przez Beę Johnson z USA, autorkę bloga „Zero Waste Home” i jedną z pierwszych osób szerzących ideę zero waste. Nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: refuse, reduce, reuse, recycle, rot.
Refuse – odmawiaj
Do ograniczenia produkcji odpadów, zwłaszcza tych których łatwo da się uniknąć, najlepszym sposobem jest odmawianie. Podziękowanie za słomkę w restauracji, odmówienie jednorazowej reklamówki podczas zakupów na targu czy zrezygnowanie z darmowych próbek kosmetyków wiąże się właśnie z tą regułą. Bez tych rzeczy, które szybko wylądują w koszu na śmieci, można bez problemu się obejść lub zastąpić je lepszą dla środowiska alternatywą w postaci wielorazowych produktów, np. metalowej słomki czy bawełnianych woreczków. Przy okazji, gdy odmawiamy wszelkiego rodzaju niezbyt przyjaznych dla środowiska naturalnego dodatków, możemy przyczynić się do edukowania innych osób w tematach ekologii – oczywiście bez narzucania niczego i bez zbędnego moralizowania. Często ludzie nie zdają sobie sprawy jak łatwo dostępne są ekologiczne odpowiedniki używanych na co dzień jednorazowych produktów, dlatego warto, gdy nadarzy się okazja, przekazać swoją praktyczną wiedzę innym.
Reduce – ogranicz
Blisko reguły odmawiania jest reguła związana z ograniczaniem zbędnych rzeczy. Przed decyzją o zakupie czegokolwiek warto zastanowić się nad tym, czy jest to nam potrzebne. Zasada ta łączy się z ideą ograniczenia konsumpcjonizmu i minimalistycznym stylem życia. Ograniczać można w każdej dziedzinie życia i na każdym kroku, zaczynając od zakupów spożywczych, poprzez kosmetyki i ubrania, kończąc na sprzętach gospodarstwa domowego. W dzisiejszym świecie ogarniętym przez wszędzie pojawiający się konsumpcjonizm będący głównym wrogiem równowagi w naturze, ciężko czasem powstrzymać się przed zakupem kolejnej rzeczy, która później okazuje się zupełnie niepotrzebna. Dlatego też w zasadzie ograniczania dużą rolę spełnia odcięcie się od bodźców, które podświadomie nakazują nam kupienie kolejnych butów, nowej szminki czy świeżej nowinki technicznej, która wchodzi na rynek. Kupujmy rzeczy, które naprawdę są nam potrzebne, takie, które będą służyć na lata i korzystanie z nich będzie łatwe i przyjemne. Istotne jest, by nie ulegać sztucznie tworzonym trendom, a zamiast tego by żyć w zgodzie ze swoimi potrzebami oraz z naturą.
Reuse – użyj ponownie
W zakresie tej zasady mieszczą się trzy rzeczy, które możemy zrobić. Jest to naprawianie rzeczy, oddawanie lub sprzedawanie tego, czego już nie używamy oraz danie drugiego życia przedmiotom poprzez ich przerabianie. Gdy zepsuje nam się sprzęt, naderwie się podeszwa w bucie czy przetrą nam się ulubione spodnie nie podejmujmy decyzji o pożegnaniu się z tymi przedmiotami. Zamiast tego poszukajmy złotej rączki, szewca czy krawca w okolicy, który rozprawi się z problemem. Dzięki temu nie namnażamy niepotrzebnych śmieci i nie musimy rozstawać się z tym, co dobrze nam służyło. W przypadku sprzętów można wiele razy spotkać się z przekonaniem, że bardziej opłacalne lub mniej czasochłonne będzie kupienie nowego zamiast naprawy. Takie podejście często jest mylne, usterki okazują się niewielkie, a po naprawie sprzęty mogą działać jeszcze wiele lat. Jeśli chodzi natomiast o rzeczy, które nam się znudziły lub z jakichś powodów nie będą już przez nas używane, zamiast wyrzucać, warto sprzedać lub oddać. Istnieje wiele platform i grup sprzedażowych lub działających na zasadzie sąsiedzkich wymian, dzięki którym można bez problemu przedłużyć życie przedmiotów i ograniczyć konsumpcjonizm. Zgodnie z zasadą „reuse” możemy także skorzystać z wielu pomysłów na upcykling. To, co wydawać by się mogło, że zasługuje jedynie na miejsce w kontenerze, po wyszukaniu informacji i inspiracji, może okazać się wartościowym przedmiotem do tworzenia nietypowych rzeczy.
Recycle – segreguj
Jeśli żadna z trzech poprzednich zasad nie jest możliwa do zastosowania, czy też nie udało nam się jej zrealizować, z pomocą przychodzi segregacja odpadów. Dzięki wyrzuceniu śmieci do odpowiedniego kontenera istnieje szansa na ponowne ich przetworzenie, zwłaszcza w przypadku metalu czy szkła. O segregacji na 5 podstawowych frakcji wie już większość osób, jednak nadal wiele odpadów sprawia problem i wyrzucane są nieprawidłowo. Warto zapoznać się z lokalnymi zasadami segregacji oraz z listą odpadów, które przyjmuje PSZOK, czyli Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, gdzie trafiają m. in. elektrośmieci czy odpady wielkogabarytowe. Ubrania, które nie nadają się do noszenia, naprawy czy sprzedaży mogą trafić do specjalnych koszy, dzięki którym później są przetwarzane na czyściwo.
Rot – kompostuj
Ostatnią z zasad warto wprowadzić w swoje domowe warunki w postaci domowego kompostownika, do którego mogą trafić wszelkiego rodzaju odpadki żywnościowe i kompostowalne. Nie każdy jednak ma na tyle czasu i samodyscypliny by prowadzić własną produkcję naturalnego kompostu, dlatego piąta zasada może wpisać się w tę poprzednią, o segregacji, poprzez wyrzucenie odpadów bio do brązowego kontenera (nie możemy tego jednak zrobić z innymi kompostowalnymi odpadami, dlatego warto rozważyć domowe kompostowanie).
Jak wszyscy wiemy, zwiększający się problem gromadzenia śmieci w środowisku naturalnym, jest obecnie jedną z najważniejszych kwestii do rozwiązania. Nasz udział w procesie redukcji odpadów jest niezwykle ważny, a możemy go przyspieszyć właśnie dzięki zasadzie 5R. Starajmy się żyć w zgodzie z tymi pięcioma regułami i stosować je według kolejności. Najpierw zastanówmy się, czy możemy danej rzeczy odmówić lub z niej zrezygnować. Jeśli nie, próbujmy je naprawić, sprzedać lub oddać gdy zostały lekko nadszarpnięte przez ząb czasu lub też nie są już nam potrzebne. Ostatecznością niech będzie wyrzucanie do śmieci, a jeśli już to robimy – róbmy to poprawnie, zgodnie z zasadą segregacji i kompostowania. Włączając do swojego życia powyższe reguły znacznie ograniczymy produkcję odpadów oraz pozbędziemy się przekonania, że tylko przedmioty dają nam szczęście, dzięki czemu poprawi się także jakość naszego życia.
