O tym jak ważną rolę pełnią pszczoły w środowisku pisano wielokrotnie. Nie tylko ochrona pszczoły miodnej, ale również pszczół samotnic stała się modna. Domki dla pszczół można obecnie zakupić niemal w każdym markecie, a wieszane w przydomowych ogródkach zapewniają siedliska dla np. pszczół murarek. Warto jednak zwrócić uwagę, że poza sadzeniem roślin miododajnych i zapewnieniem schronień w postaci drewnianych domków możemy jeszcze w inny sposób przyczynić się do utrzymania sprzyjających siedlisk dla tych owadów.
Rodzaj zadrzechnia (Xylocopa) wyróżnia się bogactwem gatunkowym oraz kosmopolitycznym zasięgiem, istotny jest również fakt, że niektóre gatunki należą do największych przedstawicieli pszczołowatych (długość ciała do 3,5 cm). Poza znacznymi rozmiarami zadrzechnie charakteryzują się ciemnym ubarwieniem (czarne, granatowe), często z metalicznym połyskiem. W Polsce występują dwa gatunki zadrzechni: fioletowa (Xylocopa violacea) i czarnorogą (Xylocopa valga). Przez nasz kraj przebiega też północna granica zasięgu zadrzechni fioletowej i chociaż pierwsze notowania gatunku dotyczyły południa kraju, to stwierdzenia z ostatnich lat dotyczą również lokalizacji w centralnej części Polski. Zarówno zadrzechnia czarnoroga jak i fioletowa podlega ochronie. Na czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce zadrzechnia fioletowa występuje w kategorii EX – wymarła, natomiast w Polskiej czerwonej księdze zwierząt oznaczona jest jako prawdopodobnie wymarła. Kategorie te wynikają z faktu, iż przez znaczną część XX wieku nie było notowań tego gatunku w kraju.
W Polsce obserwacje zadrzechni sięgają końca XIX wieku (w latach 1868-1935 – rekordy pochodzące z zaledwie 8 stanowisk). Prawdopodobną przyczyną zaniku tych gatunków było znaczne zmniejszanie się liczby starych próchniejących drzew i ograniczenie zasięgu środowisk stepowych. Charakterystyczną cechą zadrzechni jest sposób zakładania gniazd, te samotne pszczoły drążą korytarze i budują komórki lęgowe w grubych konarach martwych drzew lub w starych drewnianych konstrukcjach.
Dopiero w ostatnich latach zadrzechnię fioletową udało się zaobserwować na kilku stanowiskach: w Poleskim Parku Narodowym (2005), na Wyżynie Małopolskiej (2008), w Bieszczadach Zachodnich (2009), we Wrocławiu (2015), na Dolnym Śląsku (2015), a z każdym kolejnym rokiem pojawia się coraz więcej stwierdzeń. Stowarzyszenie Natura i człowiek w roku 2019 otrzymało 159 zgłoszeń o obserwacji zadrzechni.
Z uwagi na pojawienie się doniesień o występowaniu w ostatnich latach tego gatunku również we wschodniej i centralnej części kraju wydaję się, że możemy mieć raczej do czynienia z ekspansją gatunkową. Potwierdzeniem tej hipotezy może być obserwowana w ostatnich latach ekspansja na terenie Polski innych wybitnie ciepłolubnych gatunków np. smukwy, szafranki czerwonej, co naukowcy wiążą z postępującymi zmianami klimatu.
Niewątpliwie dla skutecznej ochrony gatunkowej zadrzechni konieczne jest zachowanie starodrzewów, ze szczególnym uwzględnienie drzew suchych.
