Strefa przemysłowa jest terenem tworzonym na obszarach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako tereny przeznaczone do działalności produkcyjnej, składowania oraz magazynowania i równocześnie użytkowanych zgodnie z przeznaczeniem. Strefa przemysłowa jest uregulowana w artykułach 136a – 136d ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2020, poz. 1219 z późniejszymi zmianami). Celem utworzenia takiej strefy jest okoliczność, że w granicach tej strefy, co do zasady, jest dozwolone przekraczanie standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu i dopuszczalnych poziomów hałasu oraz wartości odniesienia substancji w powietrzu, jak i wartości odniesienia substancji zapachowych w powietrzu (są one określane rozporządzeniem ministra właściwego ds. klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia – w razie braku standardów emisyjnych i dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu ilości gazów lub pyłów dopuszczonych do wprowadzania do powietrza), ale tylko w sytuacji gdy nie zagraża to życiu lub zdrowiu ludzi, a w szczególności nie narusza wymagań norm BHP.
Ograniczenia i obowiązek utworzenia strefy przemysłowej
Nie każda działalność może być dozwolona w strefie przemysłowej, gdyż w pewnych sytuacjach może istnieć możliwość występowania przekroczeń standardów jakości środowiska lub przekroczeń wartości odniesienia, o których mowa w poprzednim zdaniu, a rodzaje działalności, których prowadzenie jest dozwolone w strefie przemysłowej określa uchwała, o której będzie szerzej w dalszej części artykułu. Ogólnie nie ma obowiązku tworzenia takiej strefy, jest jedynie taka możliwość, jednakże obowiązek utworzenia powstaje wówczas jeżeli mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska oraz wartości odniesienia, wyżej w artykule wymienione, poza terenem zakładu lub innego obiektu.
Zgoda na utworzenie strefy przemysłowej i roszczenia z tym związane
Przy tworzeniu strefy przemysłowej objęcie nieruchomości będącej w jej granicach wymaga pisemnej zgody władającego powierzchnią ziemi (władającego, a nie właściciela, ponieważ posiadacz nieruchomości może nie mieć tytułu prawnego do nieruchomości jak właściciel). I tutaj co istotne, taka zgoda wyłącza roszczenia o odszkodowanie za poniesioną z tego powodu szkodę (także przy zmniejszeniu wartości nieruchomości) lub o wykup nieruchomości – w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w zakresie wynikającym z utworzenia strefy przemysłowej. Jednakże powyższa zgoda nie wyłącza wyżej określonych roszczeń w przypadku szkody powstałej w związku z wydaniem rozporządzenia (uchwały sejmiku województwa) o utworzeniu strefy przemysłowej, którego postanowienia są w istotnym zakresie niezgodne z propozycjami władającego powierzchnią ziemi na terenach, które mają być objęte strefą przemysłową, dotyczącymi funkcjonowania strefy przemysłowej (czyli niezgodne z wnioskiem wnioskodawcy), jak również nie są wyłączone roszczenia, jeśli szkoda powstała w związku ze zmianą rozporządzenia (uchwały sejmiku województwa) o utworzeniu strefy przemysłowej.
Inicjowanie tworzenia strefy przemysłowej
Strefa przemysłowa jest tworzona wyłącznie na wniosek (zatem nie z urzędu) władającego powierzchnią ziemi, na której ma powstać strefa przemysłowa. W treści takiego wniosku musi się znaleźć, w zależności od tego czy ta strefa ma być obligatoryjna (jest obowiązkowa) czy fakultatywna (jest możliwość, a nie przymus utworzenia tej strefy), to odpowiednio musi się znaleźć uzasadnienie potrzeby utworzenia strefy przemysłowej, w której jest wykazane, że są spełnione warunki, przy których nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska oraz wartości odniesienia bądź w drugim przypadku uzasadnienie możliwości utworzenia strefy przemysłowej, jeśli jest wykazane, że nie zagraża to zdrowiu lub życiu ludzi i nie narusza norm BHP. Pozostałymi obowiązkowymi częściami wniosku są projekt granic strefy przemysłowej i plan sytuacyjny obszaru tej strefy, przegląd ekologiczny instalacji eksploatowanych w granicach proponowanej strefy przemysłowej (chodzi tu m.in. o rodzaj instalacji, jej powierzchnię, rodzaj technologii, określenie jej oddziaływania na środowisko), wreszcie elementem wniosku powinny być propozycje dotyczące funkcjonowania strefy przemysłowej istotne z punktu widzenia wydania rozporządzenia (uchwały sejmiku województwa) o ustanowieniu strefy przemysłowej w zakresie uchwały o utworzeniu strefy przemysłowej. Do wniosku jeszcze należy dołączyć dokumenty w postaci wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, pisemną zgodę wszystkich władających nieruchomościami, na terenie której ma powstać strefa przemysłowa oraz kopię mapy zasadniczej strefy przemysłowej mającej zostać utworzoną określającej granice działek ewidencyjnych, budynki, sieć uzbrojenia terenu i ulice.
Tworzenie strefy przemysłowej
Strefa przemysłowa jest tworzona w drodze uchwały przez sejmik województwa. Projekt powyższej uchwały (czyli jeszcze przed uchwaleniem) jest uzgadniany z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym i regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. Uchwała ta musi obowiązkowo zawierać granice i obszar strefy przemysłowej, a także rodzaje działalności, których prowadzenie jest dopuszczalne na terenie strefy z uwagi na możliwość przekroczenia standardów jakości środowiska lub przekroczeń wartości odniesienia. Treścią uchwały może być, ale nie musi określenie niektórych standardów jakości środowiska lub wartości odniesienia, których przekraczanie na terenie strefy jest dozwolone, a także określenie warunków prowadzenia działalności na terenie strefy istotnych z punktu widzenia nieprzekraczania standardów jakości środowiska lub wartości odniesienia, poza terenem tej strefy oraz z uwagi na ochronę życia lub zdrowia ludzi, w tym wymagań norm BHP.
