Mija trzeci rok funkcjonowania programu „Czyste Powietrze”, którego głównym celem jest walka ze smogiem poprzez likwidację przestarzałych systemów grzewczych oraz wsparcie finansowe termomodernizacji budynków jednorodzinnych.
103 miliardy na „Czyste Powietrze”
Łączna suma przeznaczona na jego wprowadzenie to 103 mld zł, które trafiły do szesnastu Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska do rozdysponowania w formie bezzwrotnych dotacji i pożyczek z przeznaczeniem na zwiększanie efektywności energetycznej domów. Są one przekazywane wnioskodawcom jako dotacje i pożyczki, a program potrwa do 2029. Specjaliści branży budowlanej szacują, że za takie pieniądze można przeprowadzić termomodernizację około 3,6 mln budynków jednorodzinnych w Polsce.
Trzy pakiety zachęt
15 września minął termin przyjmowania wniosków gmin na dodatkowe pieniądze jako pakietu zachęt w programie „Czyste Powietrze”, zaś do końca września samorządy mają czas na zawarcie porozumienia lub aneksu z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusz na realizację tego programu przewidział ponad 100 mln zł.
NFOŚiGW wskazał, że nowe bonusy dla gmin składają się z trzech komponentów: zachęt i wsparcia na utworzenie oraz bieżące funkcjonowanie punktów informacyjno-konsultacyjnych dla mieszkańców (do 30 tys. zł), nowe stawki za złożony wniosek o dofinansowanie z terenu gminy (150 zł przy podwyższonym poziomie dofinansowania i 50 zł przy podstawowym oraz do 16 mln zł na premiowanie gmin, które w danym roku wykażą się największą aktywnością pod względem liczby składanych wniosków w programie „Czyste Powietrze”.
Koniec dotacji na piece węglowe
Zgodnie z wprowadzonymi w maju tego roku zmianami, zakup i montaż kotła na węgiel w ramach programu „Czyste Powietrze” będzie możliwy tylko do końca tego roku. Ponadto od 1 lipca 2021 r. obowiązuje nowy próg dochodowy uprawniający do podwyższonego poziomu dofinansowania, czyli do uzyskania do 37 tys. zł bezzwrotnej dotacji. Ta zmiana ma sprawić, iż więcej osób skorzysta z podwyższonego poziomu dofinansowania w „Czystym Powietrzu”, czyli do 37 tys. złotych, bowiem dla gospodarstw jednoosobowych próg dochodowy wzrośnie do 175 proc. najniższej emerytury, czyli do 2 189,04 zł (o ok. 229 zł wyżej niż obecnie).
Dla gospodarstw wieloosobowych próg dochodowy będzie ustalony na poziomie 125 proc. najniższej emerytury na osobę, czyli do 1 563,60 zł (o ok. 164 zł więcej niż obecnie).
Od 1 lipca 2021 r. możliwe jest też ubieganie się o wsparcie na zakup i montaż kotła na pellet o podwyższonym standardzie. To szansa na dotacje do 9 tys. zł (nie więcej niż 45% faktycznie poniesionych kosztów) w podstawowym poziomie dofinansowania. W podwyższonym dotacja ta wynosi do 12 tys. zł (nie więcej niż 60% kosztów).
Czyste powietrze, stop smog i ulga termomodernizacyjna
„Czyste Powietrze”, wprowadzenie tzw. ulgi termomodernizacyjnej oraz uruchomiony w styczniu program „Stop Smog” dla gmin położonych na obszarze, gdzie obowiązuje tzw. uchwała antysmogowa wydają się dziś głównymi zachętami do likwidacji przestarzałych kotłów. Pytanie czy te „marchewki” są wystarczające? Śledząc realizację „Czystego Powietrza”, trzeba przyznać, że zainteresowanie nim jest spore. W liczącej ponad 3000 mieszkańców gminie Wyry (województwo śląskie), w której przeważa niska zabudowa, w ciągu pierwszych trzech lat jego trwania, WFOŚIGW podpisał prawie 60 umów za prawie 700 tysięcy złotych. Ta gmina jest jedną z 1184, z którą według stanu na 26 marca tego roku, NFOŚiGW zawarł takie porozumienie.
Pomoc dla najuboższych
Z założenia program skierowany jest do osób wnioskujących o bezzwrotną dotację bądź pożyczkę, a więc mających fundusze na wykonanie inwestycji w postaci wymiany starego pieca czy termomodernizacji, jednak nie rozwiązuje on problemu tych, których na to nie stać, bowiem nie mają własnych środków lub zdolności kredytowej i nie są w stanie samodzielnie rozpocząć takiej inwestycji. Szczególnie, że nie są one tanie – zakup i montaż kotła to kwota 10-15 tys. zł, a przy termomodernizacji trzeba liczyć się z wydatkiem rzędu 30-50 tys. zł. Z wyliczeń Instytutu Badań Strukturalnych wynika, że na ogrzewanie, ciepłą wodę i elektryczność nie stać aż 4,6 mln osób, a więc co ósmy Polak ma kłopot z pokryciem opłat dotyczących podstawowych potrzeb. Rozwiązaniem ma być rozszerzenie programu o najuboższych. Zdaniem przedstawicieli Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ma się to stać poprzez wyłonienie operatorów, czyli opiekunów-doradców, którzy m. in. w formule od drzwi do drzwi mieliby odwiedzać mieszańców gmin, przekonywać ich do przeprowadzenia inwestycji, ale także pomagać tym osobom przez cały okres realizacji jak i rozliczenia dofinansowanego zadania w ramach programu „Czyste Powietrze”. Rozszerzenie programu o ten element ma nastąpić w 2022 roku.
Pilotaż dla najbardziej zanieczyszczonych
Poza programem „Czyste Powietrze”, który urósł do rangi sztandarowego projektu walki z niską emisją, Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej proponują pilotażowe rozwiązania mające na celu poprawę jakości powietrza w najbardziej zanieczyszczonych gminach. Jedną z nich jest Pszczyna ( woj. Śląskie). Tu WFOŚiGW proponuje właścicielom i współwłaścicielom lokali mieszkalnych oraz wspólnotom mieszkaniowym w budynkach wielorodzinnych mieszczących od 3 do 20 lokali mieszkalnych wsparcie wymiany nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe, a także poprawę efektywności energetycznej w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Na dofinansowanie tych przedsięwzięć przewidziano 6.070.000 zł w formie dotacji. Dodatkowo pszczyński samorząd ma otrzymać 70.000 zł na dofinansowanie działań informacyjno-promocyjnych.
Z kolei WFOŚiGW w Szczecinie planuje przeznaczyć 10 mln zł na wymianę minimum 500 nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe w budynkach wielorodzinnych w województwie zachodniopomorskim. Zgłaszający się może otrzymać dofinansowanie do 10 000 tys. złotych, a program realizowany będzie do 2024.