Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska opracowała propozycje aktualizacji polskiej sieci obszarów Natura 2000. Plan obejmuje wyznaczenie nowych terenów, zaś w niektórych przypadkach zmianę granic już istniejących. W sumie powierzchnia Natury 2000 ma w naszym kraju zwiększyć się o 4413,98 ha.
Kilka zdań o Naturze 2000
Sieć Natura 2000 to skrócona nazwa Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Wprowadzono ją we wszystkich krajach Unii Europejskiej zgodnie z jednolitymi, naukowymi kryteriami zapisanymi w dyrektywie Rady Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej z 1992 r. o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory w Europie (dyrektywie „siedliskowej”).
Podstawową funkcją Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.
Przygotowania do wprowadzenia sieci Natura 2000 w Polsce rozpoczęły się już pod koniec lat 90. W 2001 r. opracowano na zlecenie Ministerstwa Środowiska koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce – dokument zawierający wstępną identyfikację i opisy obszarów, wykazy siedlisk i gatunków oraz form ochrony na obszarach proponowanych do sieci, a także mapy przedstawiające umiejscowienie tych obszarów.
Ostatecznie tę najmłodszą formę ochrony przyrody wprowadzono do polskiego prawa w 2004 r. Dziś funkcjonuje niezależnie od istniejących od dawna parków narodowych, rezerwatów przyrody i innych form. Obecnie całkowita powierzchnia miejsc specjalnej ochrony ptaków wynosi 4 912 825,5 ha (15,7% powierzchni kraju), a specjalne obszary ochrony siedlisk zajmują areał 3 492 124,9 ha, czyli 11,2% powierzchni kraju.
Zarzuty Komisji Europejskiej
Obecne zmiany w krajowej sieci Natura 2000 to efekt przedstawionych w 2019 roku przez Komisję Europejską zarzutów dotyczących kompletności polskiej sieci obszarów Natura 2000, w tym konieczności uzupełnienia sieci poprzez wyznaczenie nowych terenów oraz powiększenie już istniejących. Część tych uwag uznano za zasadny, stąd obecne zmiany. Zostały one przekazane do konsultacji z samorządami. Po ich zakończeniu, propozycje zmian zostaną przekazane do zatwierdzenia przez Radę Ministrów, a następnie przekazane Komisji Europejskiej.
41 zmian
Zmiany obejmują łącznie 41 pozycji, które dotyczą zarówno zwiększenia, jak i zmniejszenia powierzchni objętych siecią. Jeśli chodzi o zmniejszenie to na liście znalazło się osiem pozycji w tym: Dolina Dolnej Kwisy, gdzie zaproponowano korektę granic i zmniejszenie obszaru Natura 2000 o 69,74 hektary do 5902,44 hektarów. Kolejne zmniejszenia dotyczą m.in. miejsca o nazwie Rudniańskie Modraszki – Kajasówka (ok. 22 ha), Ostoja Kozubowska (75 ha). W pozostałych przypadkach są to niewielkie korekty do kilku hektarów.
Na liście dodatkowych miejsc objętych tą formą ochrony są m.in. Ławica Słupska powiększona o 919,47 hektarów do powierzchni 80969,72 ha, Dzika Orlica w dolnośląskim powiększyła się o 291,32 ha z 539,73 ha do 831,05 ha, Czarna Orawa w Małopolsce o 280,54 ha zajmując 466,09 ha. W tym przypadku pod opieką znalazły się niechronione do tej pory torfowiska alkaliczne na Orawie. Dolina Białej Przemszy (wcześniej Torfowisko Sosnowiec-Bory) urosła o 1401,81 ha z 2,01 ha, aż do 1403,82 ha, na które składałoby się aż pięć obszarów „naturowych”, zaś Dolinę Debrzynki zwiększono o 373,75 ha z 920,87 ha do 1294,62 ha obejmując też pomorską stronę doliny w tym cenne torfowiska alkaliczne.
Całkowita wartość powierzchni, o którą zwiększą się obszary Natura 2000 wynosi 4221,59 ha, zaś tereny, z których sieć „naturowa” zostanie „zdjęta” zajmują areał 175,55 ha. Uzasadnieniem większości zmian jest konieczność wypełnienia zobowiązań unijnych w zakresie siedlisk oraz korekta granic obszaru.
3 nowe propozycje
Plan stworzenia trzech nowych obszarów naturowych dotyczy Bledzewa o powierzchni 26,01 ha, oraz Różanki w Puszczy Barlickiej zajmującej 4,97 ha. Celem jest ochrona leśnych pasów pożarowych porośniętych wrzosem. Ostatnia propozycja dotyczy kościoła w Sławkowie – 1,45 ha. Tamtejszy kościół parafialny jest jednym z największych w Polsce siedlisk rzadkiego gatunku nietoperza, nocka orzęsionego. W naszym kraju jego populacja szacowana jest na około 1500 osobników, z czego aż 20-30% mieszka właśnie w okolicy Sławkowa. Sławkowska świątynia to nie pierwszy kościół w sieci Natura 2000. Do tej pory ochroną objęte zostały, również jako siedliska nietoperzy, kościoły w Górkach Wielkich na Śląsku Cieszyńskim oraz w Radziechowach na Żywiecczyźnie.
Źródła: Natura 2000 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska