Od września 2023 roku Katowice wprowadzą do szkół edukację klimatyczną, która realizowana będzie przy okazji nauczania innych przedmiotów. Pilotażowy program obejmie uczniów klas siódmych w trzech katowickich szkołach podstawowych: SP 17, SP 12 w ZSiP nr 1 oraz SP 51 w ZS-P nr 13. Dodatkowo uzupełni go oferta zajęć praktycznych zaproponowanych przez Centrum Edukacji Ekologicznej w Katowicach-Murckach, między innymi będą to warsztaty o tematyce przyrodniczej i zajęcia w terenie.
Cztery tematy
Program zajęć skupi się wokół czterech głównych tematów: bioróżnorodności, wpływu człowieka na zmiany klimatu, zrównoważonej konsumpcji i transformacji energetycznej. Nad szczegółami pracuje zespół składający się z nauczycieli akademickich, szkolnych i urzędników katowickiego magistratu.
„Edukacja klimatyczna jest częścią edukacji ekologicznej, wychodzi ona jednak poza pojęcia ochrony środowiska i nauki postaw prośrodowiskowych. Skupia się przede wszystkim na tematyce ochrony klimatu, wpływie czynników naturalnych i działalności człowieka na jego zmiany, możliwościach przystosowania się do tych zmian oraz na skutkach globalnego ocieplenia. Pomaga młodym ludziom zrozumieć wpływ degradacji środowiska przyrodniczego na ich przyszłość, rozszerza wiedzę, umiejętności i rozwija postawy potrzebne do skutecznego działania i odpowiedzi na globalne wyzwania” – tłumaczy Beata Urych, pełnomocnik prezydenta ds. klimatu.
Kraków ma klimatyczne czwartki
Klimatyczne Czwartki, Wielka Lekcja Ekologii, Krakowska Akademia Klimatu to przykłady inicjatyw podejmowanych przez Kraków. Od początku 2022 r. miasto realizuje kampanię edukacyjno-informacyjną „Kraków w dobrym klimacie” skierowaną do mieszkańców. Jej celem jest przedstawienie w przystępny sposób negatywnych skutków zmian klimatu, edukacja ekologiczna i kształtowanie oraz utrwalanie wśród mieszkańców proklimatycznych nawyków i postaw.
Polska i Europa
W 2021 r. rząd Włoch jako pierwszy na świecie wydał decyzję o wprowadzeniu obowiązkowych zajęć szkolnych dotyczących zmian klimatu i ochrony środowiska. W Polsce na razie mamy ponad 60 tys. podpisów pod petycją o wprowadzenie edukacji klimatycznej do polskich szkół oraz raport UN Global Compact Network Poland „Edukacja klimatyczna w Polsce 2022”, zawierającego podsumowanie niemal rocznych prac Okrągłego Stołu dla Edukacji Klimatycznej. Dokument ten jest przedłużeniem cyklicznych spotkań i prac „Okrągłego Stołu dla Edukacji Klimatycznej” odbywających się na przestrzeni lat 2021-2022.
Jednym z postulatów wypracowanych w trakcie tych konsultacji jest potrzeba wprowadzenia rzetelnej edukacji klimatycznej w polskich szkołach. Wskazują na to wyniki badań prowadzonych w polskich szkołach na potrzeby tego raportu. Wynika z nich, że 85 procent młodych ludzi uczestniczących w badaniach uważa, że kwestie ochrony klimatu winny trafić do programu nauczania, zaś 50 procent deklaruje, że śledzi informacje dotyczące stanu i zmian klimatu. Przy czym głównym źródłem wiedzy są internetowe portale informacyjne – 56 procent, 42 media społecznościowe, zaś tylko 21 procent szkoła lub uczelnia. Autorzy projektu wskazują, że edukacja klimatyczna stanowi część szeroko rozumianej kompetencji społecznej. „W tym sensie jest kompetencją kluczową, która powinna być realizowana na każdym przedmiocie, w ramach godzin wychowawczych i innych działań podejmowanych w szkole”. Dlatego też pierwszym krokiem ma być włączenie edukacji klimatycznej do podstawy programowej za pomocą rozszerzenia zakresu istniejących ścieżek przedmiotowych, wykazania jej interdyscyplinarności i łączenie z innymi zagadnieniami oraz przygotowania scenariuszy dodatkowych (stałych i okolicznościowych).
„Edukację klimatyczną i pojęcia dotyczące zmiany klimatu powinno traktować się holistycznie – praktycznie w każdym z dostępnych przedmiotów i obszarów nauczania jest przestrzeń na włączenie w treści nauczania tematów związanych z wpływem działalności człowieka na środowisko naturalne, ocenę jego konsekwencji na otoczenie i zmieniającą się rzeczywistość czy poddanie analizie procesów zachodzących w naszym życiu oraz naturze. Tym samym w ramach podstawy programowej edukacja klimatyczna powinna przekazywać podstawowe, rzetelne wiadomości dotyczące: funkcjonowania ekosystemów, klimatu (np. objaśniające, czym jest klimat), wpływu człowieka na przyrodę (w tym na klimat) i wpływu przyrody/klimatu na człowieka i jego przyszłość (społeczności na całym świecie), wpływu jednostek i wpływu systemowego (zależności w przyrodzie, łącznie z uwzględnieniem gatunku ludzkiego, ekosystemów), złożoności przyczyn i skutków zmiany klimatu (brak prostych odpowiedzi), człowieka jako elementu ekosystemu (część większej całości), wyjaśnienia czym jest wspólna, ale zróżnicowana odpowiedzialność za ochronę klimatu, wpływu na klimat nieprzemyślanego wykorzystania surowców i energii w zamożniejszych państwach oraz społeczeństwach na klimat” – możemy przeczytać w tym dokumencie.
W jego podsumowaniu wskazano, że do tego konieczna jest zmiana w prawie oświatowym. Dlatego wypracowane w ramach Okrągłego Stołu ds. Edukacji Klimatycznej rekomendacje zostały przekazane władzom oświatowym różnych szczebli, poczynając od krajowego po lokalny (w szczególności Ministerstwu Edukacji i Nauki), a także organom zajmującym się szeroko rozumianą ochroną środowiska (w szczególności Ministerstwu Klimatu i Środowiska) oraz instytucjom społeczeństwa obywatelskiego zainteresowanym edukacją klimatyczną. Proces wprowadzania zmian do podstawy programowej jest długi, natomiast znaczącą część z zaproponowanych rekomendacji w części czy w całości można wdrażać już od zaraz. Do tego potrzebna jest jednak wola polityczna.
Źródła: UM Katowice, raport „Edukacja klimatyczna w Polsce 2022”